TURFROUTE

Vaartraject Mildam - Sluis III

Varend naar het oosten komt u na Mildam bij Sluis I. Tussen Sluis I en Sluis II bevindt zich, direct na de vaste brug bij Oldeberkoop, aan stuurboordzijde de Prinsenwijk. Via de Prinsenwijk komt u in Passantenhaven De Uutwiek in Oldeberkoop. Als u uw tocht op de Tjonger vervolgt, passeert u Sluis II en Sluis III. Direct na Sluis III komt u op de Opsterlandse Compagnonsvaart. U kunt daar twee kanten op: richting Donkerbroek en richting Oosterwolde. Alle beweegbare bruggen worden bediend.

Mildam

Vlak voor Mildam ziet u een molen: de Tjongermolen. Deze molen, gebouwd in 1869 en gebruikt als poldermolen, is na jaren van verval herbouwd in 1983. De molen is een achtkante grondzeiler.

Mildam, een klein en oud dorpje, ligt circa 7 kilometer van Heerenveen. Het dorpje wordt in 1408 voor het eerst genoemd als aan de bisschop van Utrecht achterstallige pacht en boete moet worden betaald. In Mildam staat een kerkje uit de 18e eeuw. Bij het kerkje staat een klokkenstoel. U vindt bij Mildam ook de ecokathedraal van Louis Le Roy: "een complex, gestapeld bouwwerk van stoeptegels, klinkers, betonnen paaltjes en stoepranden, waarin de natuur een even groot aandeel heeft".

Oranjewoud

Vanuit Mildam is Oranjewoud, gelegen in de prachtige bossen ten zuidoosten van Heerenveen, goed bereikbaar. Oranjewoud is vroeger een buitenplaats geweest van de Friese Nassaus. De statige landhuizen, de stijlvolle lanen en de prachtige tuinen herinneren daar aan. De Overtuin, het wandelpark tegenover Landgoed Oranjewoud, is opengesteld. In Museumpark Landgoed Oranjewoud ligt Museum Belvédère, het eerste museum voor moderne en hedendaagse kunst in Friesland.

Katlijk, Oudehorne en Nieuwehorne

Ten oosten van Mildam ligt het Katlijker Schar, een 408 hectare groot en gevarieerd natuurgebied. Er zijn gemarkeerde wandelroutes. Vanaf de uitkijktoren Tsjongertoer aan de zuidelijke rand van het Katlijker Schar, ziet u de oude meanders in het beekdal van de Tjonger: de Tjongerdellen.

De geschiedenis van het nabijgelegen dorp Katlijk gaat terug tot in de 13e eeuw: er stond in 1254 een kapel. In de 16e eeuw werd Katlijk een turfdorp. Het mooie kerkje, de Thomaskerk, stamt uit 1525. Bij de kerk staat een klokkenstoel. Er staat ook een klokkenstoel op de begraafplaats in Oudehorne. De kerk in Nieuwehorne stamt uit 1778.

Kiekenberg

Tussen Oudehorne en Oldeberkoop ligt het natuurgebied de Kiekenberg. Bij een archeologisch onderzoek in 1942 zijn sporen van een kapelletje en een middeleeuwse begraafplaats gevonden. Uit de bodemvondsten blijkt dat hier een christelijk kapelletje uit de 12e of de 13e eeuw heeft gestaan. Er is een gemarkeerde wandelroute.

Oldeberkoop

Oldeberkoop is waarschijnlijk het oudste dorp in Zuidoost-Friesland. Het dorp wordt voor het eerst genoemd in 1228 wanneer Friese strijders in Brokope bij elkaar komen om Drenthe in te trekken. De oudste delen van de kerk, de Bonifatiuskerk, stammen uit de 12e eeuw. In het dorp staan veel karakteristieke panden, met name in de omgeving van de kerk. De historische dorpskom is beschermd dorpsgezicht. Er zijn twee mooie parkbossen in Engelse landschapsstijl: het Molenbosch en het Koepelbosch.

Tijdens de zomervakantie (juli - augustus) wordt in Oldeberkoop kunst geëxposeerd: de Kunst- en Kijkroute Open Stal. Deze kunstexpositie geniet landelijke bekendheid.

De Bekhofschans, waarvan de contouren weer zichtbaar zijn gemaakt, werd in 1623 aangelegd. De schans maakte vroeger deel uit van de Friese Waterlinie. Het op de schans gevonden kanon staat nu in Oldeberkoop. Bij de Bekhofschans ligt in het beekdal van de Linde een natuurgebied: het Stuttebosch. Het is een zeer gevarieerd gebied, met als middelpunt een bijzonder blauwgraslandje waar zeldzame planten zoals gevlekte orchidee en zonnedauw voorkomen.

Noordwolde

Noordwolde, ten zuiden van Oldeberkoop, is het "Vlechtdorp van Nederland". Generaties lang heeft de bevolking manden, stoelen, wiegen en andere producten gevlochten. In het monumentale pand van de vroegere Rijksrietvlechtschool bevindt zich nu het Nationaal Vlechtmusuem.

Jubbega-Schurega

Bij Jubbega-Schurega, ten noorden van Oldeberkoop, staat, verscholen in het landschap, het kerkje van Schurega. Het kerkje is gebouwd omstreeks 1715.

Dellebuursterheide en Diaconieveen

Tussen Oldeberkoop en Sluis II ligt langs de Tjonger het natuurgebied de Dellebuursterheide: een beekdallandschap van 195 hectare groot. In het gebied ligt de Catspoele, een uniek ven: bijna 40 van de 71 in Nederland voorkomende libellensoorten planten zich hier voort. In de Catspoele is een voor het publiek toegankelijke libellenvlonder geplaatst. De Hoorn geeft een beeld van de rivierduintjes zoals die vroeger veel voorkwamen langs de Tjonger. Er zijn gemarkeerde wandelroutes.

Tussen Sluis II en Nijeberkoop ligt het Diaconieveen. Dit natuurgebied bestaat uit een aantal mooi gelegen plassen die met elkaar in verbinding staan. Het zijn overblijfselen van een pingoruïne met een beboste stuifwal en kleine stukjes heide. Dit gebied is 44 hectare groot. Er is een gemarkeerde wandelroute. Op de begraafplaats in Nijeberkoop staat een klokkenstoel.

Makkinga

Makkinga is twee keer de hoofdplaats van de gemeente geweest: van 1660 tot 1812 en van 1852 tot 1886. In het dorp staat een oude korenmolen, de Weijert, gebouwd in 1868. Het is een achtkante stellingmolen met vierkante onderbouw. De molen stond oorspronkelijk in Gorredijk. In 1925 is de molen naar Makkinga verplaatst. In museum Oold Ark ziet u allerlei oude handgereedschappen. De kerk stamt uit 1775. Van maart t/m oktober is er in Makkinga op elke laatste zaterdag van de maand een grote openluchtmarkt.

Tsjongerwâlen

De Tjonger is tussen 1880 en 1890 gekanaliseerd. Langs de oevers is door de gravers veel zand en keileem achtergelaten. Zo zijn tussen Makkinga en Sluis III de in de loop der tijd begroeide Tsjongerwâlen ontstaan.